Chuyên gia Nga: Vì sao vụ Trịnh Xuân Thanh quan trọng với chính trị nội bộ Việt Nam?

Ngày 02 tháng Tám, Bộ Ngoại giao Đức thông báo rằng các nhân viên tình báo Việt Nam đã bắt cóc một người Việt đang lẩn trốn ở nước này là Trịnh Xuân Thanh — cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị PetroVietnam Construction, và đưa ông ta trở về Việt Nam. Phía Đức yêu cầu cho phép Thanh trở lại Đức, công bố "persona non grata" với viên sĩ quan an ninh thuộc Sứ quán Việt Nam. Hà Nội khẳng định rằng đương sự bị cáo tham nhũng đã tự nguyện đến cơ quan điều tra đầu thú. Nhưng điều đó chỉ làm tăng sự ngờ vực trong nhiều quan sát viên. Đây có lẽ là cuộc khủng hoảng lớn nhất trong quan hệ của Việt Nam với một quốc gia châu Âu suốt trong thập kỷ qua. Việc chính quyền Việt Nam đi tới thực hiện động thái như vậy càng nói lên rằng cá nhân Trinh Xuân Thanh và toàn bộ câu chuyện của ông ta quan trọng đến thế nào đối với tình hình chính trị nội bộ, — chuyên gia Anton Tvestov từ Trung tâm hoạch định chiến lược nhận xét trong bài viết dành riêng cho Sputnik.

Trịnh Xuân Thanh biến mất hồi tháng Bảy năm ngoái sau khi bị buộc tội gây thiệt hại cho Tổng công ty ở mức 150 triệu USD, và bản thân sự kiện cuộc trốn chạy của ông ta đã làm dấy lên nhiều tin đồn: Làm sao mà ông ta có thể đào tẩu nhanh gọn như vậy? Ai tiếp tay giúp ông ta chạy thoát ra nước ngoài? Suốt thời gian này khi  có tin đồn rằng Trịnh Xuân Thanh lẩn trốn ở Hà Lan, rồi lúc lại có tin hình như ông ta đang ung dung ở Đức…

Và thế là mới đây  tại Việt Nam xuất hiện tin mới cho rằng Trịnh Xuân Thanh đã đến công an Việt Nam đầu thú và đang ở Hà Nội. Tuy nhiên, đến hôm thứ Tư, ngày 02 tháng Tám từ Đức có thông báo rằng các điệp viên Việt Nam đã "bắt cóc" Trịnh Xuân Thanh trực tiếp ngay trong công viên Tiergarten nổi tiếng, với sự hỗ trợ của Đại sứ quán Việt Nam tại Berlin, rồi sau đó nhanh chóng đưa đối tượng này về tận Việt Nam. Hóa ra là tại hội nghị thượng đỉnh của "nhóm G 20" tổ chức tại Hamburg hồi đầu tháng Bảy, Việt Nam và Đức đã đàm phán về việc dẫn độ Thanh, chính trong khi người này mong chờ phán quyết cho hồ sơ xin tị nạn ở Đức. Rõ ràng, vụ thương lượng không đạt kết quả và phía Việt Nam chẳng thể kiên nhẫn hơn được nữa.

Sự vội vàng có thể cắt nghĩa bởi hàng loạt nguyên nhân. Chiến dịch chống tham nhũng ở Việt Nam đang chuyển sang vòng xoáy mới. Tin tức ồn ào gần nhất  là việc bắt giữ một trong những lãnh đạo của ngân hàng lớn Sacombank, cùng với 15 nhân vật  khác bị buộc tội gian lận tới hơn 400 triệu USD. Cùng lúc, từ bình diện chính trị đối ngoại loang ra tin xấu — Việt Nam buộc phải rút lui trước áp lực của Trung Quốc và ngừng công tác khai thác dầu khí ở lô số 136-03 trên Biển Đông. Về thực chất, Trung Quốc đã thành công với đe dọa đuổi người Việt Nam khỏi khu vực nằm bên trong "đường chín đoạn", và thực tế hãng Repsol của Tây Ban Nha đã xúc tiến khai thác ở đây cũng không giúp được gì. 

Dù thế này hay thế khác, nhưng giả sử phía Việt Nam quả thực đã viện đến biện pháp cực đoan vạn bất đắc dĩ để mang Trịnh Xuân Thanh "trở về" cũng thể hiện tầm quan trọng chưa từng thấy của vụ việc ông ta liên quan đối với tình hình chính trị nội bộ. Bây giờ đang rõ ra là chuyện này còn có hệ lụy rất nghiêm trọng với quan hệ của Việt Nam và Đức. Người châu Âu đã phát biểu khá gay gắt chống lại hiện tượng trấn áp các blogger độc lập ở Việt Nam và ý kiến như vậy hiển nhiên không lọt tai ban lãnh đạo Việt Nam. Tuy nhiên, xét theo mọi điều, Hà Nội bây giờ sẵn sàng đương đầu với khả năng xấu hơn nữa trên bình diện này.