Việt Nam: Từ nước nghèo bị cấm vận đến kỳ tích kinh tế khiến thế giới phải kinh ngạc
© Depositphotos.com / Phong.tran
Đăng ký
Tại sao, từ một quốc gia bị chiến tranh tàn phá nặng nề, Mỹ cấm vận và nghèo đói, Việt Nam lại có thể khiến thế giới đi từ bất ngờ này đến hết bất ngờ khác?
“Từ nhỏ bé đến vĩ đại” là cách mà người ta mô tả quá trình Việt Nam lột xác hoàn toàn, chuyển mình từ một trong những nền kinh tế nhỏ bé nhất toàn cầu sang một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất thế giới.
Đặc biệt, kể cả khi sự cạnh tranh đối đầu ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Mỹ hay bức tranh toàn cầu nhiều bất ổn, Việt Nam vẫn được dự báo trong nhóm các nền kinh tế tăng trưởng mạnh nhất khu vực và thế giới.
“Why Vietnam” và kỳ tích kinh tế của Việt Nam
Đây không phải lần đầu tiên người ta đi tìm bí mật đằng sau câu chuyện thành công của Việt Nam và chắc chắn sẽ không phải là lần cuối cùng.
Có rất nhiều điều mà Việt Nam làm được khiến thế giới phải kinh ngạc, nhất là với xuất phát điểm thấp và chịu hậu quả nặng nề do chiến tranh gây nên.
“Tại sao tương lai kinh tế Việt Nam tươi sáng và ngày càng tươi sáng hơn?” là tiêu đề bài viết của tác giả Vincenzo Caporale được The Diplomat đăng tải ngày 29 tháng 9 trong đó nêu bật câu chuyện thành công và kỳ tích kinh tế đáng kinh ngạc của Việt Nam.
Theo The Diplomat, mặc dù còn tồn tại một số khó khăn tiềm ẩn, nhưng Việt Nam vẫn đang ở vị thế rất tốt để tận dụng các lợi thế về kinh tế trước sự cạnh tranh Trung - Mỹ đang gia tăng.
Gần đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã thay đổi dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam cho năm 2022.
Theo đó, IMF điều chỉnh tăng từ 6 lên 7 điểm phần trăm. Đây là lần điều chỉnh tăng đáng kể và Việt Nam cũng là nền kinh tế duy nhất trong số các nền kinh tế châu Á được IMF điều chỉnh dự báo.
Đồng thời, mức tăng trưởng của Việt Nam cao hơn nhiều so với các nền kinh tế lớn khác trong khu vực như Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc, khi mà các dự báo đều giảm từ 0,7 đến 1,1%.
Tuần này, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế của Việt Nam từ 5,3% lên 7,2%, con số cao nhất đối với bất kỳ quốc gia nào ở Đông Á và Đông Nam Á.
Có thể khẳng định, Việt Nam đã làm được điều mà không phải bất kỳ quốc gia nào cũng làm được.
“Mặc dù kỳ tích kinh tế của Việt Nam có thể gây ngạc nhiên cho nhiều người, nhưng với những ai đã theo dõi sát sao Việt Nam trong vài thập kỷ qua thì đây là điều đã được dự báo trước đó”, - theo Vincenzo Caporale.
Từ “nhỏ bé” đến “vĩ đại”
The Diplomat cho rằng, một cách lặng lẽ, Việt Nam đã chuyển mình từ một trong những nền kinh tế nhỏ bé nhất toàn cầu sang một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất, kể cả khi mà sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ.
“Thế đối đầu Mỹ - Trung sẽ chỉ hỗ trợ thêm cho sự tăng trưởng mạnh mẽ gần đây của Việt Nam”, - theo Vincenzo Caporale.
Cần nhắc lại rằng, sau khi quân đội Hoa Kỳ rút khỏi Việt Nam vào năm 1975, nền kinh tế của đất nước đã trải qua hàng loạt vấn đề phát triển nghiêm trọng do sự kém hiệu quả của nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung, tác động của chiến tranh còn sót lại và tỷ lệ năng suất thấp khiến nước này phụ thuộc vào nhập khẩu.
Việc Việt Nam đưa quân tình nguyện sang Campuchia nhằm để giúp loại bỏ chính quyền Khmer Đỏ và lật đổ chế độ Pol Pot đã làm phức tạp thêm sự suy thoái kinh tế của quốc gia, đồng thời khiến Việt Nam chịu thêm áp lực quốc tế, bao gồm các lệnh trừng phạt, cấm vận của Hoa Kỳ và cuộc tấn công trả đũa của Trung Quốc (với sự khơi mào của chiến tranh biên giới Việt – Trung 1979, mà hệ quả dai dẳng của nó kéo dài đến tận 10 năm).
Những thiếu hụt kinh tế và căng thẳng toàn cầu khiến nền kinh tế Việt Nam trở thành một trong những nền kinh tế yếu nhất ở châu Á, với tốc độ tăng trưởng GDP là 2,8% vào năm 1985 và tỷ lệ lạm phát lên tới 378% vào năm 1986.
Tuy nhiên, vào năm 1986, Đảng Cộng sản Việt Nam đã bắt đầu chuyển đổi nền kinh tế từ mô hình kế hoạch hóa tập trung sang mô hình sử dụng các lực lượng thị trường để phân bổ nguồn lực với chiến lược “Đổi mới” – công cuộc tái thiết đất nước cũng bắt đầu từ đây một cách rõ ràng hơn bao giờ hết.
Các cải cách, được gọi là chính sách Đổi mới, khuyến khích công nghiệp tư nhân, công nhận quyền tư hữu về ruộng đất và xóa bỏ canh tác tập thể.
Những thay đổi này, cùng với việc Việt Nam rút quân tình nguyện khỏi Campuchia vào năm 1989, đã đưa đất nước này tiến tới một trong những giai đoạn phát triển kinh tế nhanh nhất và ấn tượng nhất trong lịch sử thế giới.
“Khi Đảng Cộng sản Việt Nam lần đầu tiên thực hiện cải cách, Việt Nam là một trong những nước nghèo nhất trong khu vực, với tỷ lệ nghèo trên 70%. Đến năm 2020, tỷ lệ này đã giảm xuống còn 5% và hơn 10 triệu người đã thoát khỏi đói nghèo chỉ trong những năm 2010”, - The Diplomat lưu ý.
Với hàng loạt những thắng lợi trên mặt trận kinh tế, GDP bình quân đầu người của Việt Nam cũng tăng gần gấp 10 lần, từ dưới 300 USD vào những năm 1980 lên 2.800 USD vào năm 2020.
Khi nền kinh tế Việt Nam phát triển nhanh chóng, và chi phí lao động vẫn ở mức thấp, quốc gia này đã trở thành một điểm đến hấp dẫn hơn để đầu tư nhất toàn cầu.
“Việt Nam hiện đóng vai trò một phần quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu đối với hàng dệt may, giày dép và sản xuất điện tử”, - Vincenzo Caporale khẳng định.
Hàng dệt may và giày dép chiếm 18% xuất khẩu trong năm 2018, trong khi hàng điện tử và thiết bị điện chiếm 40%.
Các công ty lớn như Adidas, Nike và Samsung, cùng với nhiều công ty khác, đã và đang biến Việt Nam thành một cứ điểm sản xuất của họ.
Không có gì ngạc nhiên khi đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Việt Nam đã tăng hơn 200 lần kể từ năm 1986, từ 40.000 đô la năm 1986 lên khoảng 15,8 tỷ đô la vào năm 2018. Trong khi đó, xuất khẩu của Việt Nam tăng 19% từ năm 2020 đến năm 2021.
27 Tháng Chín 2022, 15:27
Gió đổi chiều
Mấy năm gần đây, Việt Nam là nước được hưởng lợi từ cuộc cạnh tranh giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc nhất là trong cạnh tranh vốn FDI.
Khi căng thẳng giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc gia tăng, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã có một thái độ ít thân thiện hơn với doanh nghiệp nước ngoài. Chính sách Zero Covid của Trung Quốc càng khiến các doanh nghiệp bắt đầu tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ để giảm thiểu sự gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chỉ tính riêng trong năm 2021, ít nhất 11.000 công ty nước ngoài đã hủy đăng ký công ty của họ tại Trung Quốc, trái ngược hoàn toàn với mức tăng ròng 8.000 công ty nước ngoài đăng ký vào năm 2020.
Trong số đó, các công ty như Apple, Samsung và Hasbro, những công ty có nền sản xuất nhiều năm hoạt động ở Trung Quốc, đã quyết định giảm hoạt động của họ tại quốc gia tỷ dân này.
“Việt Nam đã được hưởng lợi khi các công ty lớn chuyển sản xuất sang quốc gia này nhằm để tận dụng lợi thế của chi phí thấp, cơ sở hạ tầng phát triển, môi trường kinh doanh thuận lợi và thành công trong việc giảm thiểu tác động kinh tế của Covid-19”, - The Diplomat đánh giá.
Lấy ví dụ, Foxconn Hon Hai, nhà sản xuất điện tử nổi tiếng có hợp đồng với tất cả các công ty công nghệ lớn, bao gồm cả gã khổng lồ Apple, tuyên bố sẽ đầu tư 300 triệu USD vào một nhà máy mới ở miền Bắc Việt Nam.
Gần đây, Google đã thông báo rằng họ có kế hoạch chuyển một nửa lượng sản xuất điện thoại Pixel sang Việt Nam, trong khi Microsoft chọn Việt Nam làm nơi sản xuất Xbox.
Nếu một vài năm trước, Trung Quốc là nơi độc quyền sản xuất những mặt hàng này thì tình hình nay đã khác.
Nhìn chung, FDI của Việt Nam đã tăng 8,9% từ tháng Giêng đến tháng Sáu năm nay so với cùng kỳ năm 2021.
Tương lai kinh tế Việt Nam “ngày càng tươi sáng”
Tuy nhiên, Việt Nam cũng phải đối mặt với những trở ngại nghiêm trọng đối với tăng trưởng trong tương lai.
Yếu tố hạn chế nhất là quy mô dân số của đất nước. Thực tế, Việt Nam sẽ không bao giờ vượt quá một phần nhỏ của Trung Quốc. Tương tự, lực lượng lao động của Việt Nam có kỹ năng tương đối thấp, nguồn cung năng lượng đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu.
Ngoài ra, mặc dù đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong phát triển cơ sở hạ tầng, Việt Nam hiện vẫn đứng thứ 47 trong số 160 quốc gia về lĩnh vực này.
“Tuy nhiên, Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế đáng kinh ngạc trong 40 năm qua, điều này khiến nước này trở thành một điểm đến hấp dẫn FDI”, - giới phân tích khẳng định.
Hơn nữa, do hậu quả của sự chia rẽ ngày càng tăng giữa Trung Quốc và Mỹ ảnh hưởng tiêu cực đến nhu cầu sản xuất, tiêu thụ hàng hóa cũng như việc Việt Nam đóng vai trò là một điểm đến đầu tư hấp dẫn đối bên ngoài Trung Quốc, có thể kỳ vọng rằng dự báo tương lai phát triển kinh tế của đất nước sẽ có xu hướng ngày càng tích cực trong những năm tới.
Theo giới quan sát, tiềm năng tăng trưởng kinh tế tốt chính là yếu tố giúp Việt Nam thu hút dòng vốn đầu tư lâu dài từ các quỹ ngoại trên toàn cầu.
Quỹ đầu tư đến từ Phần Lan - Pyn Elite Fund, sau 15 năm đầu tư tại Việt Nam, mới đây khẳng định rằng, sẽ tiếp tục chọn Việt Nam là điểm đầu tư lâu dài trong thời gian tới.
Theo ông Petri Deryng, thành viên Hội đồng Quản trị PYN Fund Management cho rằng, quỹ đầu tư Phần Lan nhận thấy cấu trúc nền kinh tế Việt Nam “rất tuyệt vời, sự tăng trưởng về lâu dài là ở đây”.
Xuất khẩu 15 năm qua rất tốt, tăng gấp 5 lần thị phần trên thế giới. Các chính sách của Chính phủ cho vốn FDI cũng rất tốt, nếu nhìn về dài hạn, bất kể là thời gian nào, chính sách của Việt Nam vẫn không đổi, giữ cho đất nước phát triển tốt.
“Các nhà đầu tư ngoại như chúng tôi cảm thấy an tâm khi mọi thứ đều hòa hợp như vậy”, - Petri Deryng cho hay.
Như Sputnik đã thông tin, dữ liệu từ Tổng cục Thống kê ngày 29/9 cho biết, tăng trưởng GDP quý 3/2022 của Việt Nam ước tính đạt 13,67% so với cùng kỳ.
Cần nhấn mạnh, đây là cao nhất cùng kỳ trong vòng 12 năm trở lại đây và vượt qua mọi dự báo của các chuyên gia cũng như những định chế tài chính lớn toàn cầu.
Với niềm tin vững chắc từ các nhà đầu tư nước ngoài, chiến lược đúng đắn và sáng suốt của Chính phủ, quyết tâm của từng người dân, giới chuyên gia đặc biệt lạc quan về triển vọng kinh tế Việt Nam không chỉ trong năm nay mà cả các năm tới.
“Tương lai kinh tế Việt Nam rất sáng và sẽ ngày càng tươi sáng hơn nữa”, - Vincenzo Caporale khẳng định.
